Lễ Hội Đền Mẫu Âu Cơ Phú Thọ - Thăm lại cội nguồn muôn dân đất Việt

Thứ sáu, 18/08/2023, 17:15 GMT+7

Lễ Hội Đền Mẫu Âu Cơ Phú Thọ - Thăm lại cội nguồn muôn dân đất Việt.

“Tín ngưỡng thờ mẫu Âu Cơ” là Di sản Văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia

- Tọa lạc tại xã Hiền Lương, huyện Hạ Hoà - một vùng đất địa linh nhân kiệt, đền Mẫu Âu Cơ là một công trình lịch sử văn hoá đặc biệt, là biểu tượng của tinh thần yêu nước và truyền thống đại đoàn kết dân tộc.

- Tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ tại đền Mẫu Âu Cơ xã Hiền Lương là một tổ hợp chứa đựng nhiều giá trị văn hóa độc đáo: Khu di tích đền Mẫu Âu Cơ, đình thờ Đức Thánh Cả, cùng tổng thể nội dung và diễn trình thực hành tín ngưỡng chính là những di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể chứa đựng ý nghĩa, giá trị lưu niệm về Mẫu Âu Cơ. Thông qua việc thực hành tín ngưỡng này, không chỉ hình ảnh mẫu mẹ Âu Cơ với hành trình khai mở đất đai, lập làng dựng xóm, dạy dân làm ăn, phát triển sản xuất... được tái hiện mà còn thể hiện sinh động đời sống văn hóa tinh thần của các thế hệ người dân Hiền Lương nói riêng, cư dân vùng Đất Tổ nói chung.

- Tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ còn là một điểm nhấn quan trọng trên dòng chảy đời sống tín ngưỡng, tâm linh của Nhân dân ta. Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ tại đền Mẫu Âu Cơ xã Hiền Lương góp phần giáo dục về truyền thống yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, thành kính ngưỡng vọng và tri ân tổ tiên. Qua đó, tạo lập mối đoàn kết, gắn bó cộng đồng - cội nguồn của sức mạnh tập thể trong lịch sử xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Với giá trị văn hóa tinh thần đặc biệt, ngày 23/01/2017, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành quyết định số 217/QĐ-BVHTTDL, công nhận Tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia

Chuyện xưa kể rằng: Vào ngày mùng 7 tháng Giêng, Tiên nữ Âu Cơ giáng trần, kết duyên cùng Lạc Long Quân rồi sinh được một bọc trăm trứng, sau nở thành 100 người con trai. Một ngày kia, Lạc Long Quân đưa 50 người con về biển, Âu Cơ đưa 49 người con lên núi, để lại người con trưởng ở lại đất Phong Châu nối nghiệp là Vua Hùng thứ nhất. Âu Cơ đưa các con đi mãi, khi đến vùng Hiền Lương (xã Hiền Lương ngày nay), thấy phong cảnh non xanh nước biếc, đất đai phì nhiêu, rừng nhiều muông thú..., bèn dừng lại khai khẩn đất hoang, lập làng, dựng xóm ngày một đông vui, trù phú. Mẹ Âu Cơ đã dạy dân khai hoang, lập ấp, cấy lúa, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải và làm ra các loại bánh từ sản vật địa phương. Ngày 25 tháng Chạp, mẹ đã cùng bầy tiên nữ bay về trời, để lại dưới gốc đa đầu làng một dải lụa màu lung linh như cầu vồng bẩy sắc. Dưới gốc đa ấy, Nhân dân Hiền Lương đã lập đền thờ để tri ân công ơn to lớn của Tổ Mẫu Âu Cơ - Người mẹ linh thiêng huyền thoại của dân tộc Việt Nam.

Thời Hậu Lê, dưới triều Vua Lê Thánh Tông, niên hiệu Hồng Đức thứ 6 (1475) đã phong Thần và cho xây dựng đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ quy mô như ngày nay tại xã Hiền Lương. Năm 1991, Bộ Văn hóa - Thông Tin công nhận đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ là di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia.

Cùng với di tích Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ, tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ là một di sản văn hóa đặc sắc của người Việt với đầy đủ các giá trị, biểu tượng văn hóa, nghi lễ truyền thống, thể hiện qua tín ngưỡng thờ Nữ thần, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, sự tôn thờ và sùng kính người Mẹ, quá trình huyền thoại hóa lịch sử và lịch sử hóa huyền thoại. Đây là một sáng tạo văn hóa độc đáo nhằm ghi nhớ, khẳng định và tôn vinh lịch sử nòi giống Tiên Rồng của dân tộc Việt Nam; bổ sung vào hệ thống Tín ngưỡng thờ, cúng Hùng Vương trên vùng Đất Tổ, góp phần làm phong phú và sâu sắc thêm những hình thức tưởng nhớ, tri ân công đức tổ tiên của Nhân dân ta.

Tại lễ hội, các nghi thức thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ - di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia được thực hiện trang nghiêm, thành kính: Lễ dâng hương ngày Tiên thăng, Lễ tế Tam vị Đức Ông, Lễ rước kiệu và tế nữ quan vào ngày Tiên giáng; trong đó, Lễ rước kiệu và tế nữ quan ngày 07 tháng Giêng hằng năm là ngày chính lễ. Bên cạnh phần lễ, các hoạt động hội: Các trò chơi dân gian, các hoạt động văn nghệ, thể thao… được tổ chức phong phú, tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho đồng bào và du khách về dâng hương Tổ Mẫu và trảy hội.

Nội dung Lễ hội:

1. Về các hoạt động Lễ hội Đền Mẫu Âu Cơ năm 2023:

- Lễ dâng hương ngày “Tiên thăng”

Thời gian: Từ 08h00’, thứ Hai, ngày 25 tháng Chạp năm Nhâm Dần (tức ngày 16/01/2023).

Địa điểm: Tại Đền thờ Tổ Mẫu Âu Cơ, xã Hiền Lương.

- Lễ tế Tam vị Đức Ông

Thời gian: Từ 08h00’, thứ Năm, ngày mồng 5 tháng Giêng năm Quý Mão (tức ngày 26/01/2023).

Địa điểm: Đình Đức Ông - Khu Di tích Đền Mẫu Âu Cơ.

- Lễ dâng hương ngày “Tiên giáng”

+ Phần rước kiệu

Thời gian: Từ 7h00’, thứ Bảy, ngày mồng 7 tháng Giêng năm Quý Mão (tức ngày 28/01/2023).

Địa điểm: Từ Đình Đức Ông về sân hành lễ Đền Mẫu Âu Cơ.

Nội dung: Rước Linh ngai Ngài Đột Ngột Cao Sơn theo nghi thức truyền thống.

+ Phần Tế nữ quan

Thời gian: Từ 07h30’, thứ Bảy, ngày mồng 7 tháng Giêng năm Quý Mão (tức ngày 28/01/2023).

Địa điểm: Sân hành lễ - Khu Di tích lịch sử Đền Mẫu Âu Cơ.

Nội dung: Thực hiện Lễ tế Nữ quan theo nghi thức truyền thống.

2. Tuyên truyền về ý nghĩa, giá trị văn hóa lịch sử của truyền thuyết cha Rồng, mẹ Tiên; tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ tại xã Hiền Lương, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia; khơi dậy niềm tự hào về nguồn gốc cao quý của dân tộc Việt Nam và tinh thần đại đoàn kết dân tộc.

Tại lễ khai hội, các đại biểu và đông đảo du khách thập phương đã được nghe chúc văn thành kính tri ân công đức Tổ Mẫu Âu Cơ; trong đó nhấn mạnh về huyền thoại Âu Cơ Lạc kết duyên với Đức Tổ Long Quân sinh ra một bọc trứng 100 trứng, nở thành 100 người con, 50 người con theo cha xuống biển, còn 50 người con theo mẹ Âu Cơ lên núi. Trong hành trình đưa 50 người con lên thượng nguồn sông Hồng mở mang bờ cõi, Tổ Mẫu Âu Cơ đã dừng chân ở Hiền Lương, huyện Hạ Hòa. Tại đây, mẹ Mẫu Âu Cơ thấy phong cảnh hữu tình, đất đai trù phú đã cho khai khẩn đất hoang, lập thôn ấp, dạy dân cấy lúa, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải; biến vùng đất hoang sơ thành trù phú.

Sau phần chúc văn thành kính tri ân công đức Tổ Mẫu Âu Cơ là nghi thức Tế nữ quan. Các cô gái thanh tân trong trang phục áo dài, đầu đội khăn kim tuyến, thắt lưng dải lụa, chân đi hài thêu cùng chủ tế nữ mặc bộ lễ phục màu đỏ thực hiện nghi thức tế lễ truyền thống.