Đền Đồng Bằng nằm ở địa bàn làng Đồng Bằng, xã An Lễ huyện Quỳnh Phụ tỉnh Thái Bình, xưa được biết đến là hoa đào trang trấn Sơn Nam sau gọi là trang Đào Động. Ngôi đền này gắn liền với những sự tích, điển tích linh thiêng về Vua cha Bát Hải. Tương truyền vào đời Hùng Vương thứ 18, khi nước nhà bị ngoại bang xâm lấn, mặc dù đã chiêu tập binh hùng tướng mạnh chống đỡ nhưng thế giặc quá mạnh triều đình đã phải lập đàn Triệu Linh Sơn Tú Khí để nhờ giúp sức dẹp giặc.
Tại vùng đất thuộc trang Hoa Đào tại cửa sông Vĩnh tức xã An Lễ bây giờ có người con của Lạc Long Quân và người thiếp đã đầu thai và sinh sống tại một gia đình ở đây đã về phò vua đánh giặc. Ngài đã cùng với 2 người em cùng 10 vị tướng là quan lớn thương, Đệ tam, Đệ tứ, quan Điều thất tức ông Hoàng Mười… cùng các nội tướng đã đánh tan giặc trên 8 cửa biển, mang về thái bình cho đất nước. Sau chiến thắng ấy ngài được phong là Vĩnh Công Đại vương. Thay vì ở lại triều đình, ngài xin về quê phụng dưỡng cha mẹ và khai khẩn, chiêu dân lập ấp vùng duyên hải, giúp vua giữ yên bờ cõi.
Khi Vĩnh Công Đại vương thác về trời vào ngày 25/8 Âm lịch, người dân nhớ ơn đã tôn ngài là “Vua cha – Bát Hải Đại Vương”, vua Hùng thương đã cho tu sửa dinh thất của ngài thành miếu điện thờ để tưởng nhớ. Người dân truyền rằng, Vĩnh Công Đại vương Bát Hải Động Đình rất linh thiêng, vào thế kỉ XIII, khi giặc Nguyên - Mông xâm lược, Hưng Đạo Đạo Vương và các tướng đã đến cửa đền để cầu nguyện âm phù, sau ba lần đại thắng, binh tướng nhà trần càng thêm ra sức tôn tạo cửa đền. Sau này khi bờ cõi nước non được mở rộng, người dân đã xây dựng đền thờ ngài khanh trang và hoành tráng, được liệt vào hàng tứ cố cảnh.
Công trình kiến trúc đậm chất tâm linh xứ Bắc
Đền Đồng Bằng được ví như một bảo tàng mỹ thuật điêu khắc gỗ bởi công trình này mang dáng vẻ đồ sộ với tầng tầng, lớp lớp các cung. Theo đó ngôi đền có 13 tòa, 66 gian liên hoàn thiết kế khép kín và được chạm trổ, điêu khắc tinh xảo với hàng trăm câu đối được sơn son thếp vàng, các cuốn thư, chủ đền về quý linh, tứ quý, thiên nhiên đầy thần thoại, huyền ảo và sống động. Khu vực cổng đền được thiết kế theo kiểu vọng lầu tam rất hoành tráng, khi qua cổng tam quan, du khách sẽ đến với sân chính nội tự, đây là nơi tổ chức các hoạt động đại lễ, tế quan trọng.
Kiến trúc đền là dạng tiền công hậu đinh vớ 5 cung thờ chính như cung đệ tứ với những chạm khắc tinh xảo, đầy ắp nhưng bài trí thiết tự, cung đệ tam thì thanh hư thoát tục hơn, thiết kế giản dị theo hướng nội tâm. Tiếp đến cung đệ nhị với dáng vẻ tươi mới, thanh sắc. Cung đệ nhất thờ vọng đức vua Bát Hải. Cuối cùng, là cấm cung đền Đồng Bằng, đây là nơi linh thiêng nhất trong đền, sở dĩ gọi là cấm cung là theo lệ xưa thì đây không phải là nơi mà ai muốn cũng có thể vào được. Các cung của đền Đồng Bằng hội tụ đủ ngũ hành nên rất linh thiêng, giữa cung cấm là một miệng giếng cổ, tương truyền đây chính là nơi mà Vĩnh Công ẩn thân trong ngày sinh, người ta quan niệm nếu dùng nước ở giếng này có thể tiêu trừ điều không may và mang lại may mắn.
Lễ hội đền Đồng Đằng nức tiếng gần xa
Ngày 20/8 (AL) hằng năm chính là ngày diễn ra lễ hồi đền Đồng Bằng, đây là thời điểm mà ngôi đền trở nên tấp nập bởi du khách phương xa nô nức đổ về dự hội. Trong thời gian diễn ra lễ hội, người ta sẽ tổ chức hai hoạt động chính là phần lễ và phần hội. Với phần lễ sẽ có lễ rước của các đền Mẫu Sinh, các quan Đệ Nhất, Nhị, Tam, Quan Điều Thất, Quân Đệ Bát về đền vua cha Bát Hải. Sau đó, sẽ tổ chức lễ dâng hương, khai chiêng, múa trống mở hội, rước bài vị… Phần hội sẽ rất náo nhiệt với các trò chơi dân gian, hoạt động như kéo co, bơi chải, cờ tướng, đấu vật, chọi gà…
Đền Đồng Bằng hiện vẫn là điểm đến tâm linh hút khách gần xa, nơi này giữ vị thế trung tâm trong quần thể di tích An Lễ và đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 1986. Với người dân đền Đồng Bằng chính là nơi cực kỳ linh thiêng để họ đi trình về tạ, và một viên ngọc quý giữa vùng quê lúa.
Một số tour đi du lịch Thái Bình để du khách tham khảo:
- Tour Hà Nội- Thái Bình 1 Ngày
- Tour Hà Nội – Chùa Keo – Đền Đồng Bằng- Đền Trần Thái Bình 1 Ngày
- Tour Biển Đồng Châu - Làng Vườn Bách Thuận 2 Ngày 1 Đêm
- Tour Thành Phố Hồ Chí Minh - Cồn Vành - Nhà Thờ Bác Trạch 2 Ngày 1 Đêm
- Tour Thành Phố Hồ Chí Minh - Biển Đồng Châu - Chùa Keo - Làng Dệt Chiếu Hới - Nhà Thờ Bác Trạch 3 Ngày 2 Đêm