Đèo Khau Phạ - Vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng, xen lẫn nét thơ mộng
Đây có lẽ là một trong những địa điểm du lịch Yên Bái nổi tiếng nhất. Đèo Khau Phạ hay đèo Cao Phạ là một trong những đường đèo quanh co và dốc đứng thuộc hàng bậc nhất Việt Nam, Đèo Khau Phạ có điểm khởi đầu là đoạn cắt quốc lộ 32 với quốc lộ 279 liền mạch liên tiếp với đèo Chấu phía trước nó và đèo Vách Kim phía sau trên đường 32.
Từ thành phố Yên Bái, ngược theo quốc lộ 32 chừng 5 giờ đồng hồ, qua xã Tú Lệ, con đèo này cũng là nơi mà các phượt thủ muốn được chinh phục, lên được đỉnh đèo, từ đây bạn phóng tầm mắt ra xa xa, bạn sẽ thấy cảnh núi non trùng điệp, dưới thung lũng là những thửa ruộng lúa bậc thang như tô điểm sắc vàng cho không gian xanh rộng lớn, ngọn núi cao nhất Mù Cang Chải.
Những con đường đèo quanh co giữa những cánh rừng già và là nơi tập chung sinh sống của nhiều động vật, thực vật quý hiếm. Ngoài ra, mấy năm gần đây đèo Khau Phạ còn là điểm nhảy dù lượn ngắm Mù Cang Chải từ trên cao cánh rừng già mang đậm nét nguyên sơ và những triền ruộng bậc thang của các dân tộc Thái, H’Mông. Trong tiếng Thái đèo Khau Phạ còn có nghĩa là “sừng trời” cũng bởi vì đỉnh đèo cao 1.200 m như chiếc sừng hiên ngang, vươn thẳng tới bầu trời.
Do nằm rất cao so với mực nước biển nên thời tiết ở đây quanh năm mát mẻ. Một ngày ở Khau Phạ có tới tận 4 mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông. Tuy nhiên, khung cảnh nhìn từ đèo Khau Phạ đẹp nhất có lẽ là vào mùa lúa chín, tầm tháng 9, tháng 10 hàng năm. Lúc này thời tiết thuận lợi, mây trời trong xanh, đặc biệt là những thửa ruộng bậc thang bắt đầu khoác lên mình màu vàng của lúa chín, mờ ảo trong sương sớm, đẹp vô cùng. Đây cũng là thời điểm mà nhiều dân phượt lựa chọn chinh phục để có thể mãn nhãn với tuyệt cảnh.
Và nơi đây cũng gắn với thời kì chiến đấu của đất nước trước năm 1945, đội du kích Khau Phạ đã lợi dụng địa hình và nương theo mây gió đánh giặc trên đèo, "xuất quỷ nhập thần" liên tục đánh chặn các cuộc hành quân của Pháp từ Nghĩa Lộ đi Lai Châu, Lào Cai và ngược lại bằng súng kíp hoặc bẫy đá , khiến quân Pháp hãi hùng kiêng nể gọi là "những chiến binh mây mù . Hiện nay, Yên Bái đang làm hồ sơ di tích, dựng đài bia tưởng niệm "Đội du kích Khau Phạ" trên đỉnh đèo.
Người H'Mông coi đèo Khau Phạ là nơi linh thiêng có thể than thấu lòng trời, nên mỗi khi gặp chuyện chẳng lành, mùa màng thất bát, họ lại kéo nhau tới Khau Phạ để khấn Giàng.